Wie Joost weet, mag het zeggen

Het vakgebied van de forensische psychiatrie en psychologie staat al jaren in het centrum van de politieke en publieke belangstelling. Vaak wordt er kritisch ge... » 

Het vakgebied van de forensische psychiatrie en psychologie staat al jaren in het centrum van de politieke en publieke belangstelling. Vaak wordt er kritisch gereageerd als er weer een tbs'er niet terugkomt van verlof of als blijkt dat de PIJ-maatregel (jeugd-tbs) niet oplevert wat ervan verwacht werd. Politici reageren heftig op dit soort berichten. Hun verwachting is blijkbaar dat er een honderd procent veilige samenleving gecreëerd kan worden en dat forensische gedragswetenschappers hiervoor mede zorg kunnen dragen. Dat een bijdrage wordt verlangd van wetenschappers en clinici ligt voor de hand, maar de vraag dient zich aan wat de huidige stand van zaken is van de wetenschappelijke kennis op het gebied van de forensische psychiatrie en psychologie. Worden de mogelijkheden van beïnvloeding van menselijk gedrag niet overschat?

In zijn oratie Wie Joost weet, mag het zeggen behandelt de auteur verschillende aspecten van de forensische psychiatrie en psychologie. Hij plaatst kritische kanttekeningen bij de verworven kennis over de achtergrond van criminaliteit, waarbij het debat tussen de aanhangers van nature tegenover die van nurture nog altijd actueel is. Ook zet hij vraagtekens bij de relatie tussen stoornissen bij delinquenten en criminaliteit: gezien het feit dat slechts een zeer beperkt deel van de delicten wordt opgelost, wordt daardoor slechts over een selecte groep delinquenten kennis vergaard. Risicotaxatie neemt momenteel terecht een belangrijke plaats in, maar ondanks de vooruitgang die er geboekt is op dit vlak, blijft voorspellen van menselijk gedrag moeilijk. Behandelingen van delinquenten zijn verbeterd, maar het belang van de relatie tussen behandelaar en cliënt dreigt momenteel ondergesneeuwd te raken vanwege de nadruk op evidence-based en geprotocolleerd werken. De auteur pleit voor een evenwichtige aandacht voor protocollering en kwaliteit van de behandelaar.

Hij concludeert dat forensische psychiatrie en psychologie een vakgebied is dat nog sterk in ontwikkeling is. De afgelopen jaren zijn er veel zaken verbeterd, maar onder druk van publieke opinie en politiek zijn er ook zaken verslechterd. Er wordt te weinig op grond van wetenschappelijke kennis beleid gemaakt. Daarnaast ontbreekt nogal eens de nuance in het debat over wat werkelijk bijdraagt aan recidivevermindering en past enige bescheidenheid op dit vlak. «