In oktober 2013 was het weer zover: “The Goldfinch /Het Puttertje”. Ik werd gelijk weer Tarrt wakker. Van zulke boeken word je hebberig, leesgierig. Die eerste ruim zestig bladzijdes: je bent er echt helemaal bij, ziet alles, ruikt en proeft en hoort alles. Al je zintuigen komen tot leven en de wereld om je heen lost op tot de beelden die ze schetst van het New York’s Metropolitan Museum waar een 13-jarig jongetje, Theo, met zijn moeder een tentoonstelling bezoekt over de Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw. Daarna word je gehersenspoeld met een 9-11 gevoel doordat er op dat moment een bomaanslag plaatsvindt. De moeder van Theo komt om het leven, naast vele anderen; de grootvader van een meisje, Pipa, dat hem als het ware biologeerde de pagina’s vooraf, overlijdt bijna in de armen van Theo. Je ziet en voelt met Theo mee hoe hij, zeg maar, in shock alles om hem heen ervaart, claustrofobisch, gedesoriënteerd, angstig, met op de achtergrond al die stillevens van die Hollandse Meesters, waaronder Het Puttertje van Fabricius. Een ongelooflijk contrast.
Vanaf dat moment begint het verhaal. Theo krijgt van de oude man een zegelring en een kaartje van een antiekwinkel. Hij neemt het schilderij van Fabricius mee in zijn tocht naar buiten over het puin. De antiekwinkel vormt voor Theo een goedaardig middelpunt om naar terug te keren in zijn leven, en gelijk een beklemmend verlangen omdat het meisje Pipa daar enige tijd verblijft. Hij is verliefd. Het schilderij wordt zijn talisman door het leven, naast zijn bijna voelbare verdriet om het gemis van zijn moeder.
Ook in dit boek gaat Tartt zich in prachtige stijl prettig te buiten aan pagina’s lange beschrijving van ruimtes en personen, tot hun gezichtsuitdrukkingen aan toe. Je moet wel van haar observatietechniek houden, omdat er af en toe zo weinig over blijft om het voor jezelf te verbeelden. Daarnaast was het voor mij wel slikken de hoeveelheid zijlijntjes die er in het web van Tartt verschijnen, al die duistere bijfiguren die opkomen en weer verdwijnen, al die verdovende middelen, van New York tot Las Vegas tot in Amsterdam. Halverwege heb ik het enige tijd weggelegd. De dialogen zijn soms traag waarschijnlijk omdat Theo zo weinig terug zegt, wat hem als autistisch bestempelt. Hij koestert het beeld van zijn moeder door het hele boek. Verdriet, troost en de rol van de kunst zijn belangrijk. Het subtielste lijntje voor mij is/was vanaf het begin zijn verliefdheid op het meisje, Pipa. Het wordt niets tussen hen, omdat, wijs als ze is, ze beiden de aanslag hebben overleefd: als bagage is dat te zwaar om samen een leven op te bouwen.
Het boek moet het niet hebben van een plot, maar van stoffering en de stijl. Ieder woord, punt of komma zal na tien jaar hard werken aan dit boek beslist goed staan. Echter, het liefst kies ik dan een kleiner boek maar dat eveneens goed gestoffeerd is en een plot.
Zie voor een vergelijk met haar andere boeken mijn blog: Met Tartt op schoot.