Markus Zusaks apotheek bij ons thuis bevat een drietal pillen: De boodschapper, De boekendief en De bruggenbouwer. De laatste pil heeft mij een behoorlijke leesnystagmus bezorgd. Ik heb er wel acht maanden over gedaan van A(rgeloos) tot Z(usakfan), maar dat was het waard. Ik heb het boek zo’n beetje drie keer gelezen.

Waarom zo’n aanhef zou je denken? Nou, ik vind dit lijvige boek heel lastig ergens in te passen of bij te plaatsen. Persoonlijk heb ik het niet zo op een boek waarin meerdere verhaallijnen en verhaaltijden door elkaar staan; alsof de schrijver meerdere verhalen schreef, die in stukken knipte en dan vervolgens in elkaar schoof. Het is de stijl van nu denk ik als ver gevorderd 60+er. Dit stoorde me in – hoewel ik het een prachtig boek vind - Als je het licht niet kunt zien van Anthony Doerr en al helemaal in Het meisje in de trein van Paula Hawkins. Dit boek vind ik wel iets goed maken door de spanning die wordt opgebouwd, maar haar volgende boek heb ik snel aan de kant gelegd; dat was nog erger.

De Bruggenbouwer spant echter de kroon. Zusak vertelt meerdere verhalen door elkaar waarbij de volgorde in tijd ook nog door elkaar gaat. Ik kan me heel goed voorstellen dat je als een argeloos lezer of Zusakfan die net De boekendief achter zijn kiezen heeft, strandt na een dikke 100 pagina’s alsof je van achteren door een tasjesdief getackeld bent. Mij overkwam hetzelfde toen mijn lezersoog als in een nystagmus heen en weer begon te schieten. En zeker, wie de prachtige volzinnen van de dood uit De boekendief in zijn leesgeheugen heeft, komt bedrogen uit. Maar laat je niet bedriegen, want al op de eerste bladzijde laat Zusak de verteller bewust schrijven: Als je net als iedereen bent, zul je je wel afvragen of ik genoeg moeite doe om goedlopende zinnen te maken, laat staan dat ik iets weet van epiek of de Grieken. Soms is het best goed op die manier ondergewaardeerd te worden en is het is nog beter als iemand dit opvalt. Anders gezegd, hij doet zich half ongeletterd voor, maar dat is hij beslist niet, al zijn het zo’n beetje de meest volwaardige zinnen uit het boek. Alles staat er zoals het er staat, zomaar neer gekwakt, bewust branieachtig knullig, maar het heeft veel meer diepgang dan je op het eerste gezicht zult denken. Het is een bewuste keus, die je wel op het verkeerde leesbeen kan zetten.

De bruggenbouwer vertelt het verhaal van het ontstaan van de familie Dunbar en de onderlinge band tussen vijf opgroeiende broers in een enorme huiselijke chaos waarin ze, na het overlijden van hun moeder Penelope en hun vader Michael ervandoor ging, elkaar opvoeden volgens hun eigen regels met fastfood, slechte films en vechten. Als lezer kom je te weten hoe het gezin ontstaat als Michael verliefd wordt op Penelope en hoe de Dunbar jongens zijn geworden zoals ze nu zijn. Penelope leert haar zoons pianospelen; zij leren haar vloeken, en Michael leert ze knokken. De jongens moeten zichzelf redden en zijn beslist geen lieverdjes. Hun huis is zeker geen veilige plek voor vijf opgroeiende kinderen met evenveel weinig doorsnee huisdieren die meer dan asielwaardig zijn. Het verhaalt van een redelijk wild leven vol liefde met tragische maar ook onvergetelijke momenten en de kracht van een familieband. De oudste zoon, Matthew, probeert de rol van hun ouders over te nemen in het ontwrichte gezin. Hij vertelt uiteindelijk het verhaal. Hij is degene die zorgt voor de nodige financiën; de anderen gaan nog naar school. Hoewel ook de andere broers in de loop van het verhaal gevormd worden, is De bruggenbouwer voornamelijk het verhaal van de op één na jongste: Clay. Je ervaart hoe het leven zijn groei tot volwassenheid boetseert. Dit vormt de kern van het boek en zo maakt Zusak de naam Clay volledig waar: klei, dat in de oorspronkelijke titel natuurlijk het best tot zijn recht komt.

Terwijl de jongens met elkaar trainen, vechten, lachen en hun verdriet om hun overleden moeder verwerken, staat hun weggelopen vader, die zij heel mysterieus de Moordenaar noemen, op een dag plotseling bij hen in de keuken met een verrassend verzoek. Hij woont op een groot stuk land bij een rivier. Hij wil een brug bouwen om bereikbaar te blijven. Het is Clay met wie hij een lang begraven geheim deelt die besluit met hem mee te gaan. Ondanks dat de twee allebei op hun eigen manier koppig zijn en dingen te verwerken hebben, werken ze toch samen om de brug te bouwen.

De bruggenbouwer is een diepgaand verhaal met krachtige personages, treffende beschrijvingen van de natuur en de woonomgeving van de jongens. Als lezer ga je vooral van Clay houden. Hij is een gevoelige jongen, al slaat hij er net zo hard op los, misschien zelfs harder, juist omdat hij meer worstelt met zijn gevoelens dan de andere jongens. Hij heeft een vriendinnetje, Carey, de frisse, vrouwelijke penseelstreek in het verhaal, aan wie hij zijn onzekerheden, zijn twijfels, maar ook zijn dromen vertelt. En het loodzware geheim dat hij met zich meedraagt…

Het verhaal begint ongeveer in het chronologische midden op het moment dat de Moordenaar het huis binnenstapt. Dan moet nog allemaal uitgelegd worden wat er vooraf ging. Wie is hij en wat komt hij doen? En hoe reageren de vijf jongens op hem? Het duurt lang voor de verhaallijn van de bruggenbouwer aan bod komt, omdat je steeds kleine puzzelblokjes krijgt aangereikt, maar uiteindelijk zie je hoe de afbeelding op de ontbrekende puzzeldoos eruit hoorde te zien.

Het boek zit fantastisch in elkaar, gul doorspekt met prachtige en soms hilarische korte zinnetjes, die er – nu ik ze los van tekst eromheen uitschrijf – wat onbeholpen uitzien.

… een oude vrouw wees naar hem terwijl ze haar lippen likte. Ze smaakten vast goed.

... hij had een figuur als een aangeklede donut

De stoffering van elke situatie is vernieuwend en iedere keer weer anders, kort en bondig. Een tweetal voorbeelden:

… deze keuken had zo zijn eigen geografie en klimaat.

Troebele muren.

Verdorde vloer.

Een kustlijn van vuile vaat die tot aan de gootsteen reikte.

En dan die hitte, die hitte.

… de piano.

Het walnoten ding stond rechtovereind in de hoek met gesloten mond onder een zee van stof…

Dit lijvige boek verdiende een lijvig blog. Het is een boek dat je nog wel een keer of twee kunt herlezen, want er zit zoveel meer in dan je op het eerste oog ziet. Zusak is een rasechte verteller. De doelgroep heet 16+ te zijn, voor mij een raadsel, want voor volwassenen is dit boek (eveneens) echt een aanrader. Wie de moeite neemt om het boek tot en met het laatste dankwoord uit te lezen, begrijpt waarom de dood ook in dit boek belangrijk en bijna menselijk is.

Tot slot: bij zo’n pil hoort een behoorlijke bijsluiter en hoewel zoals gezegd vóór in de pil en helemaal achterin twee belangrijke stukjes worden prijsgegeven, ontbreekt één essentieel voorschrift: je moet het bij voorkeur lezen bij temperaturen van tegen de dertig graden. Pas dan voel je lijfelijk iets van de atmosfeer rond Sydney waarin het verhaal speelt.

Absoluut een aanrader voor iedereen die geen doorsnee boek wil lezen.

6 October 2019, 23:30:35  - 1.513 views