Een lezer wil zijn tijd niet verdoen met boeken die hem niet liggen. Met boeken die niet de beoogde kwaliteit in huis hebben. Ook ik wil me graag onderdompelen in een boek dat me van bij de aanvang weet te raken of eentje die me meeneemt op een weg die me geleidelijk aan zal boeien. Dan zit er maar één ding op en dat is de publicaties van de diverse uitgeverijen grondig uitpluizen en gaan selecteren in het immense aanbod. Bij één van mijn zoektochten viel me een roman op waarvan de titel me aanspraak en met een toelichting die me deed verlangen om het boek onmiddellijk te lezen: “ Wat nooit is verteld”. Slechts weinig verhalen schrijven geschiedenis” van Elliot Perlman. Na enkele maanden geduldig wachten kreeg ik deze dikke roman in handen. Een roman waarin het levensverhaal van drie personen wordt verteld. Drie personen met een totaal verschillende achtergrond schrijven het verhaal in deze roman. Een verhaal over liefde, schuld, rassenhaat, mensenrechten en – niet onbelangrijk – het persoonlijke en collectief geheugen. Via de gruwel van de Tweede Wereldoorlog en de strijd voor burgerrechten van de Afro-Amerikanen kom je als lezer aan in het hedendaagse New York. Nu, die reis door de tijd wilde ik meemaken. Het zou geen aangename noch een eenvoudige reis worden. Hiervan was ik mij terdege bewust. Maar dat het een zodanige intense en ook aangrijpende beleving zou worden had ik echter niet verwacht. Perlman heeft met deze roman een episch werk geschreven zowel naar omvang als naar behandelde thematieken. Hij heeft het zichzelf, maar ook zijn lezer niet gemakkelijk gemaakt. De roman is naar mijn aanvoelen niet vrij van schoonheidsfoutjes, maar die vergeef ik hem, en ze wegen in het geheel niet op tegen het respect dat ik heb voor het werk dat hij heeft verzet om deze roman af te leveren. Over de Holocaust is al menig boek geschreven en hiervan heb ik er ook al vele gelezen, maar de manier waarop Perlman de gruwel van deze oorlog haast filmisch weet over te brengen heb ik nog maar zelden ervaren. Voor wat betreft de strijd om de burgerrechten van de Afro- Amerikanen mocht ik ondervinden dat ik hierover zeer weinig wist. Het heeft me aangezet tot opzoekingswerk, veel opzoekwerk, maar het gaf een extra dimensie aan het lezen. Ondanks het feit dat je over deze historische gebeurtenissen wel iets weet, weet de schrijver je door zijn gehanteerde schrijfstijl persoonlijk te betrekken in het verhaal, het kruipt je als het ware onder je huid, het laat je niet echt meer los. Maar voor je zover bent moet je even willen doorbijten, er even- letterlijk en figuurlijk- bij gaan zitten, stil zitten, het boek even wegleggen, het laten bezinken en er dan terug naar grijpen en je mee laten opnemen in het verhaal. Een verhaal waarvan je het plot al kent, maar waarvan je weet dat het niet genoeg verhaald kan worden, want dit mag nooit meer gebeuren. En aan het eind, als je het boek nog eens vast neemt, je het eigenlijk moeilijk kunt wegbergen, lees je opnieuw de woorden van Anna Achmatova ; “ Bergen staan voor deze smart gebogen…Maar het verre lied van hoop weerklinkt” en dan begrijp je ze, ervaar je hoe betekenisvol, zinvol ze zijn ….zo verging het mij althans.