Voor en na de Tweede Wereldoorlog kwam de emigratie van tallozennaar overzeese continenten op gang. Het leek de oplossingvoor allerlei problemen: het vooroorlog... » 

Voor en na de Tweede Wereldoorlog kwam de emigratie van tallozennaar overzeese continenten op gang. Het leek de oplossingvoor allerlei problemen: het vooroorlogse politieke klimaat, denaoorlogse economie en bevolkingsgroei, veranderde familieomstandigheden.Emigreren in die tijd was meer dan je leven voortzetten ineen ander land. Het was een definitief afscheid van alles wat vertrouwdwas en moeite doen om het nieuwe zo snel mogelijk te omarmen.Leeuwarden: In de nacht van 5 februari 1938 beviel Dieuwke van haareerste kind, een zoon. Ze overpeinsde dat hij voor haar het grote gelukbetekende en dat ze door hem voorgoed verbonden was met deman waarmee ze trouwde. Ze miste een moeder, haar moeder die inhet kraambed was gestorven bij haar geboorte. Een Duitse verloskundigenam die rol over en was zes jaar later ook bij de geboorte van haartweede kind, een dochter.Berlijn: In de nacht van 9 op 10 november 1938, die de geschiedenis inzou gaan als de Kristallnacht, werden in heel Duitsland door de nazi’sde ruiten ingegooid van alle winkels en bedrijven waarvan Joden deeigenaren waren. Goederen werden geplunderd, vernietigd, op straatgesmeten. Synagogen in brand gestoken en gesloopt. Joodse scholen,huizen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moesten het ontgelden, mensenwerden achtervolgd en vermoord. Elses moeder ontfermde zichover een Joodse familie die op de vlucht was voor de Gestapo. «