Leven in de eindtijd

Een van de constanten in het middeleeuwse denken is het besef te leven in de eindtijd. Deze overtuiging ging terug op de indeling van de wereldgeschiedenis in z... » 

Een van de constanten in het middeleeuwse denken is het besef te leven in de eindtijd. Deze overtuiging ging terug op de indeling van de wereldgeschiedenis in zes tijdvakken, waarvan de vroegste sporen te vinden zijn bij Julius Africanus, maar die haar gezag ontleende aan Augustinus. Het laatste tijdvak zou zijn ingegaan met de geboorte van Christus en besloten worden met het einde van de wereld. Allen die na Christus kwamen, leefden dus in de schaduw van de jongste dag, al was het aanbreken daarvan, zoals Augustinus leerde, door mensen niet met zekerheid te voorspellen. Er was in die tijd weinig nodig om dit angstaanjagende besef tot regelrechte paniek te verhevigen. Onschuldige natuurverschijnselen, onverklaarbare gebeurtenissen in de kosmos en angstaanjagende politieke verwikkelingen vervulden de middeleeuwse mens met vrees voor het komende einde. Er ontstond een groeiende stroom van speculaties en profetieën omtrent de eindtijd. De eschatologische uitspraken werden ontleend aan bijbelse gegevens, ging «