‘Het IJzig Hart’ door Almudena Grandes

Almudena Grandes serveert de lezer beslist geen kant en klare hap met ‘Het IJzig Hart’, een ruim 850 pagina’s tellend epos, waarin zij de geschiedenis vertelt van de families Carrión en Fernández tijdens en na de Spaanse Burgeroorlog die uitbreekt in 1936 onder aanvoering van generaal Franco. De stambomen die in het boek zijn opgenomen vormen samen met de verklarende woordenlijst dan ook een prettig houvast voor de lezer van deze monumentale roman. De verschillende tijdvakken en het veelvuldig wisselend perspectief waarmee de schrijfster sterk beeldend beschrijft hoe de periode onder Franco doorwerkt in het leven van generaties Spanjaarden vragen om volledige aandacht. De soms verrassend lange zinnen, zoals de zin die begint op de tweede helft van pagina 204 en eindigt halverwege pagina 205, bieden een extra uitdaging evenals het bestaan van de verschillende hoofdpersonen met dezelfde voornamen.
‘Het IJzig Hart’ biedt een literaire uitdaging van formaat, waarbij ik ieder woord van dit meeslepende verhaal heb opgezogen.
Het verhaal begint met de begrafenis van de Spanjaard Don Julio Carrión González, een vermogend zakenman van 83 jaar. De kinderen blijken verrassend weinig inzicht te hebben in het leven van hun vader. Dit wordt Alvaro Carrion Otero, de jongste zoon al snel duidelijk wanneer hij zich tijdens de begrafenis verbaast over de aanwezigheid van een jonge vrouw die op afstand de plechtigheid bijwoont en die hij nooit eerder heeft gezien.
Haar naam is Raquel Fernández Perea en zij is de kleindochter van Spaanse bannelingen in Frankrijk. In tegenstelling tot de kinderen Carrión is zij volledig op de hoogte van het verleden van haar familie maar ook van dat van Julio Carrión González en daarmee van het geheim dat de belastende schakel vormt tussen de families.

De schrijfster gebruikt de liefde die opbloeit tussen Alvaro en Raquel en de omstandigheden waaronder beiden zijn opgegroeid als springplank naar de personages waarmee zij naam geeft aan de verloren generaties in een Spaans verleden vol verdriet als gevolg van juist of mogelijk onjuist gemaakte politieke keuzes. De consequenties zijn duidelijk, een oordeel blijft uit.
Almudena Grandes heeft deze donkere periode in de Spaanse geschiedenis vertaald naar mensen van vlees en bloed met hun goede en minder goede kanten en ze heeft een verhaal geschreven over een oorlog die winnaars noch verliezers kent.
‘Het geheel is gelijk aan de som van de delen wanneer die elkaar negeren’, zo leert Alvaro zijn studenten. Almudena Grandes heeft er met dit snijdend verhaal voor gezorgd dat het geheel ongelijk geworden is aan de som van de delen.

Met dank aan de vertalers Mia Buursma en Ans van kersbergen voor hun schitterende vertaling.