Handboek Neurobiologische psychiatrie

Biologische psychiatrie is verre van nieuw. Vooral in de tweede helft van de 19e eeuw zien we in de Duitse psychiatrie het zoeken naar een biologisch substraat ... » 

Biologische psychiatrie is verre van nieuw. Vooral in de tweede helft van de 19e eeuw zien we in de Duitse psychiatrie het zoeken naar een biologisch substraat voor psychiatrische ziekten. Zelfs Freud zocht in die richting. De kennis en de technieken waren aan het begin van de 20ste eeuw ontoereikend om echte vorderingen te maken. Het hoeft ons dan ook niet te verbazen dat er veel werk gestoken werd in het observeren, beschrijven en categoriseren van verschillende psychiatrische ziektebeelden. Kraepelin is daarin van eminent belang geweest (en zijn erfenis vinden we terug in sommige categorieën van de DSM). Tegelijkertijd werden vanuit de psychologie meer fysiologische theorieën ontwikkeld, waarvan de leertheorie de meest belangwekkende was. Binnen de psychiatrie kreeg het gedachtengoed van Freud decennia lang de overhand. Vroegkinderlijke ervaringen bepaalden de levensloop, zo wilde destijds de consensus onder de professionals; tot na het midden van de 20ste eeuw stond de psychoanalyse in de psychiatrie op grote hoogte. Inmiddels in de psychoanalytische school op zijn retour: de fundamenten bleken te wankel.

Eind van de jaren vijftig werden de eerste moderne psychofarmaca ontwikkeld, zoals chloorpromazine, imipramine en de benzodiazepinen. Toch kon van een doorbraak in biologische psychiatrie vooreerst nog geen sprake zijn: in de jaren zestig en zeventig moest eerst de storm van de antipsychiatrie nog worden doorstaan. Die stroming was de opvatting toegedaan dat afwijkend gedrag niet zozeer een individueel probleem was maar veeleer een maatschappelijk probleem. Pas aan het eind van de zeventiger jaren kon de biologische psychiatrie de draad weer opnemen. Nieuwe medicijnen bleken succesvol. Nieuwe technieken maakten breinprocessen in vivo zichtbaar. Momenteel is objectief vast te stellen dat de biologische psychiatrie drie onbetwiste kwaliteiten heeft verworven: niveau, legitimiteit en wetenschappelijk aanzien.

De Nederlandse psychiatrie heeft de afgelopen 15 jaar een ware gedaantewisseling ondergaan, vooral dankzij de biologische psychiatrie. Dit boek is de vrucht van de metamorfose. De top van de Nederlandse onderzoekers en clinici heeft eraan meegewerkt en het draagvlak ervoor zal groot blijken te zijn. «