Graafwerk voor de Panther-Stellung & De toestand in frontstad Arnhem, 1944 - 1945

Frontstad Arnhem 1944-1945Arnhem, november 1944. ‘Onder normale omstandigheden zou het voor een ploeg van 60 à 70 man geen grote taak zijn om die bunkers en ver... » 

Frontstad Arnhem 1944-1945Arnhem, november 1944. ‘Onder normale omstandigheden zou het voor een ploeg van 60 à 70 man geen grote taak zijn om die bunkers en verbindingsloopgraven te maken, maar wij zagen er tegenop als tegen een berg.’ Aan het woord is een dwang¬arbeider op het landgoed van de barones bij de Velperweg. Zeker 10.000 Nederlandse dwangarbeiders werken van september 1944 tot medio april 1945 in frontstad Arnhem. Terug naar eind september 1944. Terwijl de Slag om Arnhem nog gaande is, moeten de bewoners op last van de Duitse legerleiding vertrekken. Operatie Market Garden is deels mislukt en de Rijn in Gelderland wordt het nieuwe front tussen de bezetter en de geallieerden. Een 40 kilometer brede zone verandert in een militair spergebied. De ontheemde Arnhemmers vrezen het ergste. Hoe zullen zij bij terugkeer hun huizen aantreffen? Zeven maanden lang blijft Arnhem de hoofdstad van een post-apocalyptische wereld waarin niets meer normaal functioneert. De tewerkgestelden zijn opgepakt bij razzia’s in plaatsen als Amersfoort, Utrecht, Naarden, Bussum, Zeist en Rotterdam. Ook geëvacueerde Arnhemmers keren zo weer terug naar hun stad. Bovendien houden de Duitsers buitenlandse krijgsgevangenen vast. Al deze mannen moeten een verdedigingslinie aanleggen voor de Wehrmacht: de Panther-Stellung. Rond Arnhem ontstaat een gordel van loopgraven, geschutsopstellingen, tankbarricades, schuilonderkomens en mijnen¬velden. Bunkers op het landgoed van de barones, loopgraven langs de Rijn, tankgrachten bij Onderlangs, een Flak-stelling op de Kattenberg en barricades langs de Schelmseweg. Dit alles en meer komt voorbij. De mannen vertellen uitgebreid over hun werkzaamheden en belevenissen aan het front. Los van veel ongemak en sleur, maken zij bizarre en soms ronduit hilarische situaties mee. Na een zeer zware beschieting is daar medio april 1945 eindelijk de bevrijding. Gevolgd door het eerste stads¬herstelwerk en de stapsgewijze terugkeer van de Arnhemmers.Karin van Veen plaatst het dagelijkse frontleven tegen de achtergrond van de algehele toestand in Arnhem. De aanhoudende beschietingen, bombardementen en het graafwerk voor de verdedigingslinie richten een enorme ravage aan. Intussen plunderen Duitse commando’s de verlaten panden op ongekende schaal. Maar in deze chaos is niet alles verloren. Gebleven bewoners doen wat zij kunnen om nog iets van waarde te redden. Van Veen verricht onderzoek op basis van dagboeken, literatuur en archiefmateriaal. Zij laat de betrokkenen persoonlijk aan het woord en verheldert wat dwangarbeiders in dit oorlogsgebied hebben meegemaakt. Voor Arnhemmers beschrijft zij wat er is gebeurd nadat hun stad tot verboden gebied werd verklaard.Dit boek vormt een tweeluik met Dwangarbeiders in de vuurlinie. Het kampleven in frontstad Arnhem, 1944-1945. In 2023 verscheen de publicatie over het spergebied in de Liemers. In 2025 volgt de Zuidelijke Veluwezoom van Oosterbeek tot Rhenen.Zie voor meer informatie en bestelling:Graven in de vuurlinie, www.gridvl.nl «