Eva, wat se hulle? Konstruksies van Krotoa in Suid-Afrikaanse tekste

UvA oratie Faculteit Geesteswetenschappen, Zuid-Afrikaanse letterkunde, van 11 april 2003

Enkele maanden nadat Jan van Riebeeck in 1652 aan de Kaap... » 

UvA oratie Faculteit Geesteswetenschappen, Zuid-Afrikaanse letterkunde, van 11 april 2003

Enkele maanden nadat Jan van Riebeeck in 1652 aan de Kaap de Goede Hoop landde nam hij een inheems Kaaps meisje in zijn huishouden op. De tienjarige Krotoa werd Eva genoemd en zo Hollands mogelijk opgevoed door zijn vrouw Maria de la Queillerie. Vanaf 1658 verwijst Van Riebeeck regelmatig in zijn Daghregister naar haar rol als tolk in ruiltransacties tussen de nieuwkomers en haar eigen mensen.

Zij werd in de Nederlandse kerk gedoopt en trouwde met een Deense chirurgijn en expeditieleider, maar zij stierf, verstoten en ellendig, in 1674 op Robbeneiland. Via hun dagboeken hebben VOC-dienaren lang 'de feiten' over Krotoa bepaald. Haar positie als overgangsfiguur werd 'vergeten' in de bewust gecreëerde blanke geschiedenis van het land. In post-Apartheid Zuid-Afrika worden echter fascinerende nieuwe beelden van Krotoa geconstrueerd in literaire teksten die proberen recht te doen aan haar lang genegeerde stem.

- Ena Jansen is hoogleraar Faculteit der Geesteswetenschappen Capaciteitsgroep Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) «