Burgerplichten jegens de overheid

In het staats- en bestuursrecht wordt traditioneel een zwaar accent gel de rechten van de burger tegen de overheid. De vraag, of de relatie burge overheid ook b... » 

In het staats- en bestuursrecht wordt traditioneel een zwaar accent gel de rechten van de burger tegen de overheid. De vraag, of de relatie burge overheid ook beheerst wordt door burgerplichten in de zin van plichten van de burger jegens de overheid wordt door politici, overheidsbestuurders en bestuurskundigen steeds vaker bevestigend beantwoord. De belangstelling, die er in de negentiende en begin twintigste eeuw in de staatsrechtelijke literatuur voor burgerschapsverplichtingen is te vinden, is geleidelijk verdwenen. Internationaal valt te constateren, dat constituties van andere landen en gemeenschappelijke verklaringen van staten nogal eens aandacht schenken aan burgerplichten, hoewel vaak in de wat vagere betekenis van maatschappelijk-ethische gemeenschapsplichten. In oudere en nieuwe wetgeving zijn en worden steeds vaker plichten van de burger jegens overheidsorganen en -functionarissen opgenomen, terwijl ook door rechtspraak en de Nationale ombudsman via jurisprudentie en ombudsprudentie impliciet buitenwettelijke plichten worden geschapen. Populaire moderne ideologische concepten als de wederkerige rechtsbetrekking tussen overheid en burger, alsmede burgerschap hebben de strekking burgerplichten te legitimeren, maar zijn vaag en multi-interpretabel.
Burgerplichten zijn normale vormen van participatie van burgers in de behartiging van het algemeen belang door de overheid. De overheid mag bij het scheppen van burgerplichten de rechtspositie van de individuele burger niet nodeloos en onevenredig aantasten. Er zal evenwicht moeten bestaan tussen het doel en de noodzaak van de plicht en de belangen en mogelijkheden van de burger. Prof. J.B.J.M. (Gio) ten Berge nam met dit afscheidscollege op 6 december 2006 afscheid als voltijds hoogleraar staatsen bestuursrecht van de Universiteit Utrecht. «