De Salvator- of Oudmunsterkerk te Utrecht

Het Utrechtse Domplein was in de vroege Middeleeuwen het centrum van christelijke cultuur in het gebeid dat tegenwoordig samenvalt met Nederland ten noorden van... » 

Het Utrechtse Domplein was in de vroege Middeleeuwen het centrum van christelijke cultuur in het gebeid dat tegenwoordig samenvalt met Nederland ten noorden van de grote rivieren. Op dit plein, dat destijds nog duidelijk herkenbaar was als een voormalig militair steunpunt van de Romeinen, verrezen ongeveer dertienhonderd jaar geleden de eerste grotere kerkelijke gebouwen in steen. Het grootste en belangrijkste was aanvankelijk het 'monasterium' van Willibrord, de kerk waarin hij als abt-bisschop zijn monniken voorging in liturgie en uitleg van de christelijke leer. Deze 'kathedraal' was, evenals de voornaamste kerk van de christenheid in Rome, de tegenwoordige Sint-Jan van Lateranen, toegewijd aan de Salvator, Christus de Verlosser.
Hoe weten wij dit allemaal, en nog zoveel meer uit de eeuwen daarna, zoals in deze monografie met soms verbazingwekkende nauwkeurigheid beschreven wordt? Het materiaal werd geput uit verschillende soorten bronnen en tot 'spreken' gebracht met behulp van methodes die het mogelijk maken het aanzien en de betekenis van de uiteenlopende architectonische concepten en vormen die in het verloop van bijna achthonderd jaar door de monniken en kanunniken van Salvator op het Domplein werden gerealiseerd, te achterhalen. De indrukwekkende kennis van materiaal- en vormgebruik in het Middeleeuwse Europa, die - met name in de voorbije dertig jaar - door archeologisch en architectuurhistorisch onderzoek werd opgebouwd, maakte het mogelijk de bouwgeschiedenis van de Salvator of Oudmunsterkerk, vier eeuwen nadat deze verdwenen was, alsnog te reconstrueren. Een grondige analyse van topografische en schriftelijke bronnen van uiteenlopende aard, waaronder de veel te vaak genegeerde liturgische, completeerde het beeld dat de materiele bronnen bieden, op soms cruciale punten. «